वन्यजीवांच्या आक्रमणातून पिकांना ‘सुरक्षा कवच’: आमदार डॉ. आशिषराव देशमुख यांच्या हस्ते ३१० शेतकऱ्यांना ‘सोलर झटका मशीन’चे वाटप
नागपूर प्रतिनिधी:सूर्यकांत तलखंडे
सावनेर नागपूर: पेंच व्याघ्र प्रकल्पाच्या लगतच्या गावांमध्ये वन्यप्राण्यांमुळे होणाऱ्या पिकांच्या नुकसानीवर कायमस्वरूपी तोडगा काढण्यासाठी एक महत्त्वाकांक्षी पाऊल उचलण्यात आले आहे. खापा वनपरिक्षेत्रांतर्गत खुबाळा, रिसाळा आणि उमरी जांभळापाणी येथील ३१० शेतकऱ्यांना आमदार डॉ. आशिषराव देशमुख यांच्या पुढाकाराने सौर ऊर्जा वन्यजीव प्रतिबंधक कुंपणाचे (सोलर झटका मशीन) वाटप करण्यात आले. १७ जून रोजी उमरी जांभळापाणी येथे आयोजित या विशेष कार्यक्रमात, शेतकऱ्यांना त्यांच्या शेतात वन्यप्राण्यांच्या घुसखोरीला प्रतिबंध घालण्यासाठी हे अत्याधुनिक उपकरण प्रदान करण्यात आले, ज्यामुळे त्यांच्या पिकांना आता ‘सुरक्षा कवच’ लाभणार आहे.
पिकांचे संरक्षण: काळाची गरज आणि योजनेचा तपशील
पेंच व्याघ्र प्रकल्पाच्या सीमेलगतच्या गावांमध्ये, विशेषतः खुबाळा, रिसाळा आणि उमरी जांभळापाणी या गावांमध्ये, वन्यप्राण्यांचा वावर मोठ्या प्रमाणात असतो. यामुळे शेतकरी रात्री-अपरात्री आपल्या शेतात जागून पिकांचे संरक्षण करण्याचा प्रयत्न करतात, तरीही अनेकदा जंगली डुक्कर, नीलगाय, हरणांचे कळप आणि इतर वन्यजीव शेतात घुसून उभे पीक फस्त करतात. यामुळे शेतकऱ्यांचे आर्थिक आणि मानसिक दोन्ही स्तरांवर मोठे नुकसान होते. या गंभीर समस्येवर मात करण्यासाठी डॉ. श्यामाप्रसाद मुखर्जी जन वन विकास योजनेअंतर्गत या तीन गावांची निवड करण्यात आली होती.
या योजनेतून प्राप्त झालेल्या अनुदानाचा उपयोग करून, खापा वनपरिक्षेत्र वनविभाग, नागपूर आणि संबंधित ग्राम विकास समित्यांनी (खुबाळा, रिसाळा व उमरी जांभळापाणी) संयुक्तपणे काम केले. त्यांनी अशा शेतकऱ्यांची निवड केली ज्यांची शेती थेट वन्यक्षेत्राला लागून आहे आणि जिथे वन्यप्राण्यांकडून पीक नुकसानीच्या घटना वारंवार घडतात. निवडक लाभार्थ्यांमध्ये खुबाळा गावातील १४५ शेतकरी, रिसाळा गावातील ९० शेतकरी आणि उमरी जांभळापाणी गावातील ७५ शेतकरी असे एकूण ३१० शेतकरी समाविष्ट आहेत. या सर्व लाभार्थ्यांना आता ‘सोलर झटका मशीन’ मिळाले आहे, जे सौर ऊर्जेवर चालते आणि वन्यप्राण्यांना मानवी वस्तीत प्रवेश करण्यापासून रोखण्यासाठी प्रभावी ठरते.
“मी स्वतः शेतकरी आहे, शेतकऱ्यांचे दुःख जाणतो!” – आमदार देशमुख यांचे आत्मीय मार्गदर्शन
सौर ऊर्जा कुंपण वाटप कार्यक्रमाचे मुख्य आकर्षण ठरले आमदार डॉ. आशिषराव देशमुख यांचे मार्गदर्शनपर भाषण. त्यांनी उपस्थितांशी संवाद साधताना आपल्या शेतकरी पार्श्वभूमीचा उल्लेख करत सांगितले, “मी स्वतः एक शेतकरी आहे, त्यामुळे शेतकऱ्यांना किती अडचणींचा सामना करावा लागतो, शेतात पीक घेण्यासाठी त्यांना किती कष्ट करावे लागतात आणि वन्यप्राण्यांमुळे होणारे नुकसान किती वेदनादायी असते, याची मला पूर्ण कल्पना आहे.” त्यांच्या या वक्तव्याने शेतकऱ्यांशी त्यांचा भावनिक दुवा स्पष्ट झाला.
आमदार देशमुख यांनी आपल्या पूर्वीच्या कार्यकाळातील अनुभवांना उजाळा देत सांगितले की, काटोलचे आमदार असताना त्यांनी शेतकऱ्यांच्या पिकांचे नुकसान करणाऱ्या जंगली श्वापदांना विशेष परिस्थितीत पारध करण्याची परवानगी मिळवण्यासाठी प्रयत्न केले होते, जे त्या काळी एक धाडसी पाऊल होते. पुढे ते म्हणाले, “यावर्षीच्या विधानसभा अधिवेशनामध्येही मी शेतकऱ्यांना वन्यप्राण्यांपासून होणाऱ्या त्रासाबाबत लक्षवेधी सूचना मांडली होती आणि या प्रश्नावर कायमस्वरूपी तोडगा काढण्यासाठी सातत्याने प्रयत्न केले.” त्यांनी विश्वास व्यक्त केला की, हे सौर ऊर्जा कुंपण प्रत्येक गरजू शेतकऱ्यासाठी एक वरदान ठरेल आणि त्यांना रात्रीची चिंता न करता शांत झोप घेता येईल.
सामाजिक बांधिलकी: दिव्यांग बांधवांना मदतीचा हात
या महत्त्वपूर्ण कार्यक्रमासोबतच, आमदार डॉ. आशिषराव देशमुख यांनी सामाजिक बांधिलकीचेही दर्शन घडवले. ग्रामपंचायत उमरीच्या ५ टक्के निधीतून आयोजित एका छोट्या समारंभात, त्यांच्या हस्ते गावातील दिव्यांग बांधवांना किराणा किट, ब्लँकेट, चादर आणि बेडशीट यांसारख्या आवश्यक वस्तूंचे वाटप करण्यात आले. हा उपक्रम केवळ शेतकऱ्यांसाठीच नव्हे, तर समाजातील दुर्बळ घटकांसाठीही शासनाची संवेदनशीलता दर्शवतो.
प्रमुख मान्यवरांची उपस्थिती आणि यशस्वी आयोजन
या कार्यक्रमाला भाजपा ग्रामीण जिल्हा अध्यक्ष मनोहर कुंभारे, विजय देशमुख, बाबा बुऱ्हान, सरपंच उमरी विशाखाताई लांजेवार यांसारख्या प्रमुख राजकीय आणि सामाजिक कार्यकर्त्यांनी उपस्थिती लावली. त्यांच्यासोबत यादवराव ठाकरे, धनराज उईके, मंदार मंगळे, वनिताताई खुबाळकर, जितू खुबाळकर, पंकज भोंगाडे आणि महेश चकोले यांसारखे स्थानिक लोकप्रतिनिधी आणि ग्रामस्थ मोठ्या संख्येने उपस्थित होते.
कार्यक्रमाचे संपूर्ण नियोजन एस. जी. आठवले, वनपरिक्षेत्र अधिकारी खापा, श्री. एस. डी. गडलिंगे, क्षेत्रसहायक खुबाळा, ग्राम परिस्थितीकीय विकास समितीचे अध्यक्ष नरेंद्र लांजेवार आणि वनरक्षक पोपट कुकलारे यांनी अत्यंत यशस्वीपणे केले. या ‘झटका मशीन’मुळे आता शेतकऱ्यांची रात्रीची चिंता मिटणार असून, त्यांना मोठ्या आर्थिक नुकसानीपासून दिलासा मिळेल अशी अपेक्षा आहे. हा उपक्रम वन्यजीव संरक्षण आणि मानव-वन्यजीव संघर्ष कमी करण्याच्या दिशेने एक महत्त्वाचे पाऊल मानले जात आहे.
